Matrices worden veel bij IQ testen en assessments gebruikt. Matrices bij een IQ test zijn eigenlijk figurenreeksen, maar dan in een vierkant. Maar hoe werken matrices nu precies? Kan je matrices oefenen? Wat is het verschil tussen ‘gewone’ matrices en de Raven’s Progressive Matrices? En wat zijn de nadelen van matrices?
Hoe werken matrices?
Het woord matrices is meervoud van het woord matrix. Een matrix is een vierkant met evenveel rijen als kolommen. Bij een IQ test met matrices zit er een bepaalde logica in elke matrix. Op basis van deze logica moet je dan kijken wat er op de plek van het vraagteken moet staan. In plaats van een vraagteken wordt deze plek soms ook leeggelaten. Net als bij figurenreeksen hoef je voor dit soort IQ vragen een bepaalde taal niet goed te kennen. Wat als voordeel heeft dat je mensen met een verschillende achtergrond qua cultuur en kennis van een taal met elkaar kunt vergelijken. Hieronder staat een voorbeeld van een matrix vraag.
Welke afbeelding moet er op de plek van het vraagteken staan? Het juiste antwoord is d. In elke rij komt er iedere keer dezelfde vorm (cirkel, hartje of ster) bij. Dus in de onderste rij moeten het drie sterren met vijf punten zijn. De drie vormen hebben in elke rij ook dezelfde positie. Daarom is antwoord c bijvoorbeeld niet juist.
Bij veel IQ testen met matrices worden de vragen steeds moeilijker. In bovenstaande voorbeeld staan vrij weinig vormen en zie je al snel dat het optelt. Het aantal vormen kan natuurlijk toenemen en per cel kunnen er ook verschillende vormen gebruikt worden. Zoals je kunt zien in de in de volgende drie voorbeelden van matrices, oplopend van makkelijk naar minder makkelijk.
Voorbeelden van matrices bij een IQ test
Matrix 1
Oplossing: Antwoord b. De negen afbeeldingen vormen samen een symmetrisch plaatje.
Matrix 2
Oplossing: Antwoord c. In de onderste rij ontbreekt nog de pijl. De pijl is het enige symbool dat draait. In het vakje met het vraagteken moet deze naar boven wijzen. Daarnaast is er een verticale lijn die bij iedere regel een vakje naar rechts gaat en in het betreffende vakje een stukje naar rechts opschuift.
Matrix 3
Oplossing: Antwoord a. Per rij komt elk symbool een keer voor. In de onderste rij ontbreekt nog de wolk. In de eerste rij heeft het eerste symbool geen vulling, in de tweede rij het tweede symbool en in de derde rij het derde symbool. Tot slot is in elke rij het derde symbool een kwartslag naar rechts gedraaid.
Kan je matrices oefenen?
Zoals alle soorten IQ testen kan je matrices ook oefenen. Sterker nog, het is zelfs heel verstandig om dit soort vragen te oefenen. Je ontdekt dan wat voor denkoplossingen er gebruikt worden. Je leert hierdoor wat voor soort vragen er gebruikt worden waardoor je beter zal gaan scoren op een test met matrices.
Wat is het verschil tussen ‘gewone’ matrices en de Raven’s Progressive Matrices?
Naast ‘gewone’ matrices bestaan er ook Raven’s Progressive Matrices. Deze Matrices zijn vernoemd naar John C. Raven, de bedenker van matrices bij IQ testen. Raven wilde een IQ test die non-verbaal was waardoor het mogelijk was om verschillende mensen qua taal en cultuur toch met elkaar te kunnen vergelijken qua intelligentieniveau. Raven ontwikkelde deze Matrices in 1938 en deze zagen eruit zoals in onderstaande afbeelding.
In dit voorbeeld is A het juiste antwoord. In elke kolom komt er steeds een blokje bij. En in elke rij schuiven de blokjes een vakje naar rechts op.
Raven’s Progressive Matrices vallen vooral op door hun opmaak. De uitsnede uit de matrix heeft een ronding, net als de mogelijke antwoorden. Dit om te voorkomen dat dat mensen kunnen denken dat de gegeven antwoorden bijvoorbeeld verticaal of in spiegelbeeld zijn weergegeven. Daarnaast worden bij Raven’s Progressive Matrices de vragen altijd steeds moeilijker. Je begint dus met een heel eenvoudige vraag. De vraag daarna is weer iets moeilijker, etc. De laatste vraag bevat over het algemeen veel figuren in elke cel en je moet tegelijkertijd veel regels ontcijferen.
In tegenstelling tot Raven’s Progressive Matrices kunnen ‘gewone’ matrices bijvoorbeeld moeilijke vragen afwissen met makkelijkere vragen. Daarnaast hebben veel matrices niet de bijzonder opmaak zoals Raven’s Progressive Matrices. Voor het overige zijn de verschillen tussen Raven’s Progressive Matrices en gewone matrices minimaal.
Nadeel van matrices bij een IQ test
Het voordeel van een IQ test met matrices is ook meteen een nadeel. Matrices worden vooral gebruikt met het idee dat mensen van verschillende culturen en achtergronden met elkaar vergelijken kunnen worden. Een test met matrices bevat dus nauwelijks taal. Ze zeggen dus heel weinig over iemands verbale intelligentie. Maar ook andere vormen van intelligentie, zoals ruimtelijk inzicht, worden niet gemeten. Dus wat zegt iemands score op een test met matrices voor zijn of haar geschiktheid voor een bepaalde functie?
Een tweede nadeel van matrices is de opbouw van de moeilijkheidsgraad. Hoe moeilijker de vraag, hoe meer regels er in de matrix verstopt zitten. Maar als je een regel, bijvoorbeeld symmetrie, niet ontdekt of doorhebt, dan zal je alle matrices waarin deze regel voorkomt niet goed hebben.
Tot slot is de vraag of matrices wel cultuurarm zijn. In sommige talen, zoals het Arabisch, leest men van rechts naar links. Terwijl bij matrices de oplossingsrichting meestal van links naar rechts is. Bovendien kunnen matrices symbolen bevatten die in sommige culturen een bepaald betekenis hebben, zonder dat de bedenker van de test dit weet, waardoor een vraag verkeerd geïnterpreteerd kan worden.
